“แม่อุ๊ยปั๋น” หรือ นางปั๋น บุญสวัสดิ์ อายุ 84 ปี เป็นผู้ที่มีความสามารถหลากหลายในเชิงปราชญ์ชาวบ้าน ยากจะหาใครเทียบได้ในหมู่บ้าน ก่อนหน้านั้น “แม่อุ๊ยปั๋น” ก็เป็นเพียงคนแก่ชราคนหนึ่งในหมู่บ้าน ที่ทำได้เพียงนั่งมองพวกเด็กๆ วัยรุ่น หรือผู้ใหญ่ในชุมชนวิ่งเล่นหรือขี่มอเตอร์ไซต์ผ่านไปผ่านมา นั่งเฝ้าบ้าน ปลูกผัก ปลูกต้นไม้เล็กๆ น้อยๆ ไปวันๆ

จนกระทั่งในชุมชนจัดตั้งศูนย์เรียนรู้เด็กปฐมวัยในชุมชน เด็กโตที่เป็นแกนนำในหมู่บ้านต่างทราบดีว่า แม่อุ๊ยปั๋น เป็นปราชญ์ชาวบ้านที่มีความสามารถหลาก จึงชวนแม่อุ๊ยปั๋นเข้ามาทำกิจกรรม โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นจากปราชญ์ชาวบ้านที่มีอยู่นั้น ไม่ว่าจะเป็นการทำจักสานจากไม้ไผ่และหวาย ทำไม้กวาดจากดอกหญ้า และประดิษฐ์ของใช้ในครัวเรือน มาจัดกิจกรรม สอนเด็กๆ ให้รู้จักวัฒนธรรมพื้นบ้าน ให้ภูมิใจในอัตลักษณ์ท้องถิ่นของตนเอง รวมถึงเป็นการพัฒนาการทางด้านทัศนคติ อารมณ์ สร้างการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุในชุมชนกับศูนย์เรียนรู้ฯ ให้เป็นพื้นที่สำหรับการเรียนรู้ร่วมกันของเด็กและชุมชน

ในแต่ละสัปดาห์ แม่อุ๊ยปั๋น จะสละเวลาเข้ามาเป็น “ผู้เฒ่าสอนเด็ก” ถ่ายทอดความรู้ ทั้งเรื่องเล่า ตำนานพื้นเมืองและเรื่องราวความเป็นมาของหมู่บ้าน ที่เรียกกันว่า ค่าวกำเมือง (เป็นวรรณกรรมพื้นบ้านล้านนาที่ใช้วิธีการถ่ายทอด หรือสื่อสารต่อกันด้วยภาษาพูด โดยการบอกเล่าสู่กันฟัง) นอกจากการเล่านิทานแล้ว ก็ยังช่วยกันประดิษฐ์ของเล่นพื้นบ้านที่แม่เฒ่ารู้จักร่วมกับเด็กด้วย

ทุกวันที่แม่อุ๊ยปั๋น เข้ามาที่ศูนย์เรียนรู้ฯ พวกเด็กๆ จะตั้งตาคอยทำกิจกรรมสนุกด้วยรอยยิ้มและแววตาที่เบิกบาน แม่อุ๊ยปั๋นเอง ก็ตั้งตารอให้เด็กๆ ตั้งคำถาม และชักชวนแม่เฒ่าทำกิจกรรมเช่นเดียวกัน

สรวิศ อยู่ศิลป์
ผู้ประสานงานภาค
26 ตุลาคม 2559