"คลังอาหาร" ในป่าใหญ่อุดมไปด้วยแหล่งอาหารที่สามารถสร้างรายได้ให้กับชาวบ้าน อย่างเช่น ผักหวานป่า วิถีชีวิตที่มีป่าไม้เป็น "ซุปเปอร์มาร์เก็ต" ของชาวบ้านงอมมด อ.น้ำปาด จ.อุตรดิตถ์ นอกจากการเก็บผักหวานป่าเพื่อบริโภคกันภายในบ้านแล้ว ยังมีรายได้จากการเก็บยอดผักหวานไปขาย หลังจากฤดูเก็บเกี่ยวยอดอ่อนผักหวานป่าสิ้นสุดลง เมล็ดผักหวานจะเริ่มแก่ พร้อมที่จะนำมาขยายพันธุ์เป็นต้นกล้าได้

ตั้งแต่เดือนมิถุนายนเป็นต้นไป โรงเพาะชำในโรงเรียนบ้านงอมมด จะเริ่มคึกคักเป็นพิเศษ เพราะเป็นฤดูกาลเพาะพันธุ์ผักหวาน ระบบน้ำและแปลงดินในโรงเพราะชำ ได้ความร่วมมือจากผู้ปกครองและคุณครูร่วมกันสร้าง และได้รับการสนับสนุนจาก มูลนิธิ ซี.ซี.เอฟ. ผ่านกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาเด็ก จนทำให้เกิดกองทุน "ธนาคารผักหวาน" ในโรงเรียน เด็กๆ และผู้ปกครองช่วยกันเตรียมเมล็ดพันธุ์ผักหวานป่าใส่ถุง มีปราชญ์ชุมชนมาเป็นวิทยากร แนะนำอัตราส่วนของดินการเผาแกลบเพื่อทำขี้เฒ่าแกลบ

กองเผาแกลบ เพื่อทำขี้เฒ่าแกลบ ควันโขมง พร้อมใช้เป็นส่วนผสมดินแล้ว

เด็กและผู้ปกครอง ช่วยกันเตรียมดินใส่ถุง พร้อมเข็นไปเรือนเพาะชำ

จากนี้ไป เด็กๆ จะเฝ้ามองความงอกงามของเมล็ดพันธุ์ ผลัดเวรกันดูแลต้นกล้า รอวันที่ผักหวานจะงอกงาม คุณครูเล่าให้เราฟังว่า เด็กๆ ถามทุกวันว่า เมื่อไหร่ต้นผักหวานป่าของพวกเขาจะโต คุณครูตอบว่า อีกไม่นานแล้ว เมื่อกล้าผักหวานโตพอที่จะขายได้ เด็กๆ จะได้ช่วยกันขายผักหวาน ขายกล้าพันธุ์ผักหวาน และเรียนรู้การทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย บริหารกองทุนเพื่อต่อยอดในปีถัดไป

"ขอบคุณมูลนิธิซี.ซี.เอฟ.ฯ เป็นอย่างมาก เด็กๆ ได้รับความช่วยเหลือมากมาย ธนาคารผักหวานเป็นกิจกรรมที่ช่วยให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ของเด็ก ทางโรงเรียนเองก็ได้ทำกิจกรรมลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ เป็นการสนับสนุนให้เราใช้ภูมิปัญญาและสิ่งที่ชุมชนมี สอนเด็กให้มีความรู้นอกห้องเรียนจากการลงมือทำด้วยตัวเขาเอง" เหมียววดี วงษ์ปิน ครูโรงเรียนบ้านงอมมดกล่าว  

เจ้าหน้าที่มูลนิธิฯ อย่างเราก็มีความหวังว่า เด็กเหล่านี้จะเติบโตอย่างมีคุณภาพ พึ่งพาตนเองได้ หลายครั้งที่เราจัดกิจกรรม ได้เห็นความร่วมมือของผู้ปกครอง ชุมชน และโรงเรียน ก็รู้สึกมีกำลังใจที่จะทำงานเพื่อส่งเสริมทั้งครอบครัวและชุมชนของเด็กๆ ให้เข้มแข็ง เด็กๆ วันนี้เขาอาจจะแยกไม่ออกว่า "มูลค่า" กับ "คุณค่า" ต่างกันอย่างไง

ธนาคารผักหวาน ร.ร.บ้านงอมมด จะเป็นอีกบทเรียนหนึ่งให้เด็กๆ ได้ตักตวงความรู้ จนกลายเป็นประสบการณ์ที่มีคุณค่าของเขาต่อไป ดังเช่นคำขวัญที่ว่า "ฝากประจำเป็นความรู้ ดอกเบี้ยคือประสบการณ์ ธนาคารผักหวานงอมมด"

มยุรี วงค์ษา
หัวหน้าโครงการ
18 กรกฎาคม 2559